Dit artikel verscheen in het Parool van 31 juli 2015

TEKST: ELISA HERMANIDES

Het is moeilijk te geloven dat ze bestaan: politici die politiek bedrijven puur en alleen om hun idealen na te jagen. Die niet het debat aangaan ter meerdere glorie van zichzelf, maar om de positie van de zwakkeren in de samenleving te verbeteren. Die zo bescheiden zijn, dat in elke derde zin het woord 'sorry' voorkomt. Zo'n politica is GroenLinks-raadslid Femke Roosma. Sinds ze in 2010 in de Amsterdamse gemeenteraad kwam, heeft ze zich ontwikkeld tot een factor van belang. Samen met voorman Rutger Groot Wassink is ze verantwoordelijk voor een koerswijziging van het Amsterdamse GroenLinks, waarbij op talloze fronten afstand wordt genomen van de politieke keuzes van de vorige fractie. Waar GroenLinks voorheen bereid was tot compromissen en het geen probleem vond om samen te werken met de VVD, is het geluid nu onvervalst links. VVD-wethouder Eric van der Burg: "Haar fanatisme maakt dat ze eigenlijk geen GroenLinkser is, maar een intellectuele SP'er." Hoe werd een verlegen meisje uit Friesland een spil in de Amsterdamse gemeenteraad die door elke wethouder serieus wordt genomen?


Roosma groeide op in het Friese Buitenpost, als oudste dochter van een steenhouwer. Op de lagere school was ze stilletjes. "Ze zei alleen wat als haar iets werd gevraagd," zegt vader Jaring Roosma. Toen hij voor de grap zei dat ze misschien maar de eerste vrouwelijke minister-president moest worden, werd ze lid van de leerlingenraad. "Geleidelijk ontdekte ze dat ze van alles te melden had."

Op haar achttiende vertrok ze naar het grote Amsterdam om politicologie te studeren. Ze nam wel haar knuffelbeertje mee. Broer Jelmer: "Die heeft ze nog jaren bij zich gehad. Ook na haar achttiende."

Al snel werd Roosma actief voor de Centrale Studentenraad van de UvA. In eerste instantie vond Jasper Groen - nu fractiegenoot, toen betaald medewerker van de studentenraad - haar vooral 'schattig'. Al snel bleek ze veel meer te zijn. "Ik leerde haar kennen als slim, betrokken en ijverig. Anders dan de andere ambitieuze studenten was ze niet aan het toeteren."


Roosma slaagde erin veel toezeggingen te krijgen van de toenmalige voorzitter van het college van bestuur, Karel van der Toorn. Maar achteraf viel tegen wat daarvan terechtkwam. Hetzelfde overkwam haar later een paar keer bij wethouder Van der Burg, zegt Groen. "Ik denk weleens dat ze daardoor wat harder en cynischer is geworden."

Gesmeerde tandemGroen probeerde Roosma al vroeg te strikken voor GroenLinks, maar ze hield de boot lang af. Aangezien haar vader een vierde generatie sociaaldemocraat is en er met kerst thuis altijd rode liederen in plaats van kerstliederen werden opgezet, lag het wellicht voor de hand dat ze voor de PvdA zou kiezen. Maar daarvoor heeft ze te weinig met het establishment, zegt haar vader. "De PvdA zat in Amsterdam jaren op het pluche. Daar kon ze haar ambities niet kwijt."

Eenmaal bij GroenLinks rees haar ster snel. Hoe snel werd duidelijk toen ze zich in 2009 kandidaat stelde voor de gemeenteraad. Roosma kon zelf niet aanwezig zijn om haar kandidatuur te verdedigen, maar maakte ter vervanging een filmpje. Groen: "Normaal gesproken wordt het je aangerekend als je zelf niet verschijnt, maar haar gefilmde toespraak overtuigde. Vooral de memorabele uitspraak: een rode meid is een parel in de klassenstrijd." Op de kandidatenlijst kwam ze terecht op plek tien, waardoor ze in 2010 duoraadslid, die de echte raadsleden assisteert, kon worden.


Ondertussen deed ze naast haar master sociale wetenschappen ook een master in de filosofie en bemachtigde ze in 2010 een promotieplek aan de Universiteit van Tilburg. Haar politieke interesse ligt dicht aan tegen haar wetenschappelijke werk, dat zich concentreert op de legitimiteit van de verzorgingsstaat.

In 2014 werd ze raadslid. Als vicefractievoorzitter vormde ze al snel een gesmeerde tandem met Groot Wassink. Zij inhoudelijk, vriendelijk en betrokken, hij rap van tong, geslepen en hard. Beiden: fanatiek links. Ze is de regelaar van de fractie. Ook vrienden doen graag een beroep op haar regelkunst. Vriendin Daphne van Meurs: "Ze is heel precies. Op gezamenlijke vakanties hield zij altijd precies bij wat iedereen uitgaf voor de groep."


Roosma doet de portefeuilles Zorg en Financiën, waarbij ze vaak de enige is die documenten tot in detail heeft doorgenomen. En ze weet het politieke spel slim te spelen. Van der Burg: "Ze weet altijd waarover ze praat en ze zoekt de verbinding om zaken voor elkaar te krijgen. Wat haar ook siert, is dat ze anderen prijst als ze een succes behalen."

Als een echte rode meid kent ze haar klassiekers. Ze kan een stevige discussie voeren over of het nu sociaal- democraat Jelle Troelstra of Domela Nieuwenhuis was die het bij het rechte eind had. Ook op dat punt klikt het goed met historicus Groot Wassink.

VerantwoordelijkheidsbesefVolgens Van der Burg kwam het door Roosma dat de groen-liberale coalitie met D66 en de VVD er vorig jaar niet kwam. "Het liep stuk doordat zij een kleine lastenverlichting niet aan haar achterban wilde verkopen. Ze kon niet leven met een compromis. Dat is jammer, want als je iets wilt bereiken, moet je ook rotdingen kunnen slijten aan je achterban."

Volgens Groot Wassink is dat onzin. "Natuurlijk had zij moeite met de keuze voor de VVD, maar zij is niet de kwade genius achter het klappen van de onderhandelingen. Het eindbod van D66 hebben wij als fractie unaniem afgewezen."


Misschien is het haar vriendelijkheid die Roosma maakt tot een van de best ingevoerde raadsleden. Wie neemt zo'n lief GroenLinksmeisje niet in vertrouwen? Alleen de pittige D66'er Meltem Kaya moet weinig van haar hebben, en dat gevoel is wederzijds. Toen Kaya een keer suggereerde dat Roosma onrust had lopen stoken en zo kwetsbare mensen in paniek had gebracht, leek de altijd zo redelijke Roosma te koken. Als er iets is waar ze niet tegen kan, is het als kwetsbare mensen onrecht wordt aangedaan. Vriend Hendrik Folkert: "Ze voelt met hart en ziel mee met die mensen. Als ze hun situatie niet kan verbeteren, kan dat haar met haar grote verantwoordelijkheidsbesef zwaar vallen." Van der Burg: "De tranen kunnen haar letterlijk in de ogen staan als ze leed ziet dat ze niet weg kan nemen."

Dat ze ook hard kan zijn, bleek bijvoorbeeld toen Roosma niet aarzelde om Van der Burg aan te vallen via Het Parool, toen uit een onderzoek van adviesbureau PwC was gebleken dat de wethouder - ondanks dat hij anders had beweerd - de hulp bij het huishouden op een klassieke, en dus commerciële, manier had aanbesteed. Van der Burg was not amused. "Als je Femke ziet, denk je wat een lief aardig meisje. Dat klopt deels, want ze is erg integer, maar ze is ook ontzettend fanatiek."

D66-leider Jan Paternotte: "Ze bijt zich vast als een piranha." Wat Groot Wassink betreft, mag Roosma juist nog wel wat harder worden. "Dat sorry zeggen, daar moet ze echt mee stoppen."


De combinatie van twee loopbanen en veel ambitie, wordt Roosma ook weleens te veel. "Relativeren vindt ze lastig," zegt haar broer. In haar spaarzame vrije tijd vaart ze graag met vrienden door de grachten. En ze heeft een voorliefde voor de Tour de France. Vriend Folkert: "Ze sluit zich dan op om die op de voet te volgen."

Inmiddels heeft Roosma haar proefschrift ingeleverd en gaat ze verder als postdoc. De grote vraag is of ze uiteindelijk zal kiezen voor de politiek of de wetenschap. Volgens Groot Wassink is de politiek voor haar geen roeping. "Ze beschouwt zichzelf meer als wetenschapper." Van der Burg beaamt dat. "Zij bedrijft politiek om het onrecht in de wereld te bestrijden, niet om in Den Haag terecht te komen."

Haar vader denkt dat ze alleen een nieuwe stap maakt in de politiek als haar dat gevraagd wordt. "Ze dringt zich niet uit zichzelf op de voorgrond."

Wat ze ook kiest, zegt vriend Folkert, haar andere passie zal ze met zich mee dragen. "Nooit zal Femke een politica worden zonder diepgang of een wetenschapper zonder maatschappelijk gevoel."

Volgens SP-raadslid Peter Kwint en GroenLinks-raadslid Femke Roosma moet de gemeente Amsterdam de gevolgen van de landelijke kostendelersnorm onderzoeken en mensen die er slachtoffer van worden snel te hulp schieten. De kostendelersnorm houdt in dat mensen die in huis wonen met andere volwassenen gekort worden op hun bijstand. Ook als deze andere volwassenen zelf geen inkomen hebben. Dit heeft grote gevolgen voor de inkomens van deze huishoudens, maar zorgt er ook voor dat mensen hun familie op straat moeten zetten om rond te komen.

Lees hier meer over de kostendelersnorm
"Werklozen worden mogelijk bij hun familie uit huis gejaagd om kortingen te voorkomen. Maar wachtlijsten voor woningen zijn enorm en ook voor de maatschappelijke opvang zijn wachtlijsten. We willen dat Amsterdam deze mensen volgt en waar mogelijk helpt," aldus SP-raadslid Peter Kwint.

GroenLinks-raadslid Femke Roosma: "We zien nu al dat gezinnen die op straat komen te staan, niet meer bij familie aankloppen vanwege de kostendelersnorm. Gezinnen komen hierdoor in de crisisopvang en jongeren worden uitgeschreven. Dit is enorm schrijnend en leidt ook nog tot hogere maatschappelijke kosten."

De kostendelersnorm is onderdeel van de nieuwe landelijke bijstandswet waar SP en GroenLinks zich eerder al tegen verzetten. De partijen vragen van het stadsbestuur de Amsterdamse gevolgen in kaart te brengen, waar mogelijk mensen te helpen en de resultaten van het onderzoek met PvdA-staatssecretaris Klijnsma te delen, in de hoop haar op andere gedachten te brengen.

Meer lezen190jpkwintroosma.pdf Schriftelijke vragen kostendelersnorm

Zojuist is de tweede termijn van de voorjaarsnota besproken in de gemeenteraad. Financieel woordvoerder Femke Roosma had de volgende bijdrage:

Voorzitter, ruim een half jaar geleden bespraken we de eerste begroting van deze coalitie, en hier is dan de eerste voorjaarsnota. Waar mijn fractie een half jaar geleden veel kritiek op had was de uitwerking van de begroting. De uitgaven waren nauwelijks onderbouwd, maar belangrijker ook de bezuinigingen – in coalitiejargon ombuigingen – waren niet ingevuld. Het college zou aan de slag gaan met een “vitale aanpak en in een inspirerend proces” herinner ik mij nog. Vraag aan het College: was het proces vitaal en inspirerend? Er werd beterschap beloofd, en eerlijk is eerlijk, dat is er gekomen. Er ligt een degelijke voorjaarsnota, waarin met name de bezuinigingen van deze coalitie glashelder zijn uitgewerkt. Daarvoor complimenten.


Maar die glasheldere uitwerking toont direct waarom mijn fractie zo bevreesd was voor de holle frasen ‘slagvaardige overheid’ en ‘doelmatige subsidies’. Want de invulling daarvan is pijnlijk. Daar kan niemand om heen. Een bezuiniging op subsidies die de stad in de haarvaten van het sociale domein treft. En de bezuiniging op de organisatie die 350 fte en nog veel meer arbeidsplaatsen kost

Niet om de financiën op orde te brengen, zoals D66 suggereerde. Omdat Amsterdam er slechter aan toe zou zijn dan Oezbekistan… Nee, voor politieke keuzes. Om grote zakken geld te verschuiven, omdat het Anders moet in de stad. Dat mag uiteraard, maar laat het hier klip en klaar zijn: dit zijn niet de politieke keuzes van GroenLinks.

U kent mijn argumenten inmiddels. Tijdens de verbouwing van het huis – om die metafoor maar weer eens te gebruiken – moet je niet de dragende muren afbreken. Maar op die dragende muren wordt flink gebeukt:

• 14 verandertrajecten lopen er tegelijkertijd, de organisatie staat onder grote druk. Maar de coalitie doet er 8 nieuwe bestuursopdrachten en 160 miljoen aan bezuinigingen bij.
• Read my lips, zei Pieter Litjens. Er komt geen nieuwe reorganisatie. Geen grote, nee, maar een tiental kleine… Een pakket aan reorganisatietjes.
• Het Jaarrekeningtraject verliep eufemistisch “stroef”, cijfers konden niet geleverd worden. Maar  bij de RVE Financiën wordt 10% weggesneden. Brengt dat de financiën op orde?
• De decentralisaties landen in de stad, met grote tekorten, met name in het collectief welzijn, zo rekent ook het college voor… Maar vrijwilligersorganisaties, in zorg en welzijn, de zo geprezen informele zorg, verliezen subsidies. Over dragende muren gesproken.
• 600 mensen wachten op een plek voor beschermd wonen, maar er wordt 4.4 miljoen gekort, met nog een dreigende Rijksbezuiniging in het verschiet.
• Daklozen worden weggestuurd bij de maatschappelijke opvang. Want die is overvol. De wachtlijst is 10 maanden. Maar er wordt 3 miljoen gekort.

Omdat het zware tijden zijn? Nee. De stad is rijk. Het college neemt zelfs stelposten voor nog niet ingevulde wensen: oplopend naar 15 mln euro struc.
Genoeg geld om de pijn van de organisaties wat te verzachten. Maar doet het college niet. Omdat deze coalitie wíl bezuinigen op subsidies. Een politieke keuze.

Voorzitter, dit zijn niet de keuzes van GroenLinks.

Nog zo’n politieke keuze van deze coalitie: het aflossen van stadsschuld. Een peperduur ideologisch project van D66.
Onnodig. De schuldpositie van de stad is gezond. Het renterisico dragen we met gemak. Alle parameters staan op groen.

En toch heeft de coalitie besloten er 40 miljoen in te steken. Alleen al dit jaar.
Veertig miljoen euro wordt dit jaar aan schulden afgelost. Niet omdat het moet, nee, allerminst. Maar omdat D66 wil schermen met het feit dat zij de financien op orde brengen…

40 miljoen… Wat je daarmee kan doen… Het is:
2 jaar het armoedegeld voor de SP.
2 jaar de tekorten in de zorg gedekt
5 jaar alle subsidies op zorg en welzijn in de stadsdelen
13 jaar geen bezuiniging op dak en thuislozen
50 jaar circus Elleboog
175 jaar het netwerk van migranten ouderen overeind houden
350 jaar de vakantiekampen voor kinderen
2000 jaar de belangenbehartigers voor dak en thuislozen

Alle insprekers in de commissie zorg en commissie jeugd had je voor vier jaar hun mooie werk kunnen laten voortzetten.
Maar de coalitie kiest anders.
40 miljoen euro voor een niet bestaand probleem.

En volgend jaar, doen u het gewoon nog een keer.

Niet de keuzes van GroenLinks.

Voorzitter, GroenLinks heeft dan ook verschillende voorstellen ingediend om andere keuzes te maken. Grote voorstellen om zaken ongedaan te maken.

Maar ook kleine voorstellen, om concrete oplossingen te zoeken. Vooral voor die zaken waar een duidelijke uitleg ontbrak. Waar de logica ontbrak. Waar iedereen tegen elkaar in de wandelgangen zegt: dat is toch wel pijnlijk, of dat is niet slim.

• Bijvoorbeeld voor de fietsersbond. In de commissie was brede waardering voor de fietsverkeerskundige adviezen van de fietsersbond en dat blijkt ook uit het preadvies. We hebben ons amendement gewijzigd: geef de fietsersbond een jaar respijt en onderzoek hoe de betrokkenheid van de fietsersbond voor de gemeente geborgd blijft, bijvoorbeeld via de SRA of op andere manieren.
• We hebben voorstellen gedaan om te investeren in de basisvoorzieningen voor de WMO, juist waar de pijn zit. Waar de MKBA toont dat de gaten vallen. Ook daarvoor een accent amendement.
• Voor Circus Elleboog, waar net onlangs nog in geïnvesteerd is.
• Voor Artis, die wel kan bezuinigen, maar meer tijd nodig heeft.
• Voor CABO, de vrijwilligersorganisatie voor migranten ouderen. Die een doelgroep bereikt die niemand bereikt. Daarvoor hebben we een nieuw amendement.
• Om duidelijke voorwaarden te creëren voor de bezuinigingen op beschermd wonen en daklozenopvang. Zodat we niet weer teruggaan naar de situatie van voor 2006.
• We zijn blij dat wethouder bereid is met alle zorgorganisaties te praten die onder ‘belangenbehartiging instellingen’ vallen. Zo worden Ypsilon en de Alzheimer stichting gered, en hopelijk ook de organisaties voor dak en thuislozen BADT en MDHG. Die een half jaar geleden nog extra geld kregen.

We hopen dat de coalitie niet vast zit in een politieke deal. Dat u open staat voor oplossingen. Ruimte zoekt waar het kan. Dat bent u ook verplicht naar de organisaties waarom het gaat. Zij hebben recht op een fatsoenlijke behandeling en uitleg.

Daarnaast deden we ook zelf voorstellen:

• Voor woningen voor kwetsbare jongeren
• Voor een lokaal mediafonds

We danken het college daar voor de positieve preadviezen.

Tenslotte vraag ik uw aandacht voor het voorstel van mijn collega Groen voor een versnelde investering in LED verlichting. Die versnelde investering kan de gemeentelijke CO2 uitstoot met 22% doen verminderen. Een zeer effectieve investering. Hoog rendement per euro. Voor de economisten onder ons.
En we hebben een mooie dekking gevonden. De aflossingen op het AIF, die anders naar de algemene middelen verdwijnen (van wethouder Kock mag ik niet meer zeggen dat het AIF doodbloedt). Die aflossingen zijn nog niet belegd. En het zou zo mooi en zo terecht zijn als we daar een duurzaam doel voor zouden kunnen vinden.  Hiervoor hebben we ook een accent motie.

En we dienen twee moties in die bij het debat over Urgenda verder worden toegelicht.